آشنایی با طبیعت گردی و انواع آن | اصول کلیدی گردشگری طبیعت

آشنایی با طبیعت‌گردی و معرفی انواع شیوه‌های آن

سفر یکی از بهترین روش‌ها برای آشنایی بیشتر با جهان و در نتیجه شناخت بهتر خود است. علاقه به طبیعت و دریافت انرژی از آن یکی از ویژگی‌های غیرقابل انکار اکثر انسان‌هاست. سفری که مسیر و مقصد آن در دل طبیعت باشد، حتما شما را از شلوغی و هیاهوی زندگی روزمره رها کرده و حس خوبی را در شما ایجاد می‌کند.

کاوش در مناطق طبیعی و یافتن خصوصیات رمزگونه آن، می‌تواند شامل گونه‌های مختلفی از سفر بشود. در طبیعت‌گردی که می‌تواند شامل کوهنوردی و صعود به قله، کویرپیمایی، کمپینگ در مناطق جنگلی و ... باشد، علاوه‌بر بازدید از جاذبه‌های طبیعی و لذت بردن از آن در کنار خانواده یا دوستان، جلوگیری از آسیب به محیط زیست و احساس مسئولیت در قبال آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. البته این روش سفر هم مشکلات و چالش‌های خاص خودش را دارد که باید برای مقابله با آن آماده باشید.

با همه‌ی این توضیحات، شما تنها کسی نیستید که احتمالا در مورد اینکه طبیعت‌گردی دقیقا چیست و چه تفاوتی با یک کمپینگ معمولی دارد، سوال دارید. تا پایان این مطلب همراه ما باشید تا ضمن پاسخ به این پرسش، شما را با زوایای مختلف یک سفر طبیعت‌گردی آشنا کنیم.

طبیعت‌گردی چیست؟

طبیعت‌گردی تقریبا هر چیزی درباره‌ی بازدید از مناطق طبیعی را شامل می‌شود و با مفهوم گردشگری روستایی عجین شده است. جاذبه‌های طبیعی شامل سواحل، جنگل‌ها، کویر، پارک‌های ملی و ... مکان‌هایی هستند که گردشگران طبیعت ممکن است از آن بازدید کنند. نکته مهمی که در این نوع سفرها وجود دارد، تمرکز روی محیط طبیعی به جای بازدید از دست ساخته‌های بشر است. به عنوان مثال طبیعت‌گردان به تماشای ستارگان، پیاده‌روی و ... می‌پردازند. مکان‌هایی در سراسر جهان وجود دارد که برای طبیعت‌گردی عالی هستند و کمی جلوتر آن‌ها را مطرح خواهیم کرد.

CBI (مرکز ترویج واردات از کشورهای در حال توسعه) در هلند گردشگری طبیعت را به شرح زیر تعریف می‌کند:

طبیعت‌گردی که به آن گردشگری مبتنی بر طبیعت نیز گفته می‌شود، گردشگری مبتنی بر جاذبه‌های طبیعی یک منطقه است. این گردشگری شامل سفر مسئولانه برای تجربه مناطق طبیعی و چشم‌اندازها، گیاهان و جانوران، حفاظت از محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی مردم محلی است.

در ادامه، تعریف طبیعت‌گردی را از منظر چند مرکز معتبر جهانی مطرح خواهیم کرد.

انجمن بین‌المللی اکوتوریسم (TIES): اکوتوریسم یا طبیعت‌گردی سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که ضمن مراقبت از محیط زیست، آسایش مردم محلی را حفظ می‌نماید.

سازمان جهانی گردشگری (UNWTO): گردشگری در صورتی یک سفر طبیعت‌گردی است که شامل این خصوصیات باشد:

• همراه با یادگیری و کسب تجربه باشد.
• انگیزه اصلی از این سفر آشنایی عمیق‌تر با طبیعت و آداب و رسوم منطقه باشد.
• معمولا توسط برگزارکننده‌های تور تخصصی برای گروه‌های گردشگری انجام شود.
• تا حدامکان صدمه‌ای برای زیست‌بوم طبیعی و فرهنگی-اجتماعی نداشته باشد.
• فرصت‌های اقتصادی، علمی و فرهنگی را برای مردم محلی افزایش داده و سرمایه‌های مادی و معنوی آن‌ها را حفظ کند.

اهمیت طبیعت‌گردی

طبیعت‌گردی از آنجایی مهم است که به افراد امکان می‌دهد زیبایی‌های محیط طبیعی را ببینند و از آن بهره‌مند شوند. از طریق این نوع گردشگری، مردم می‌توانند از آلودگی و فشارهای زندگی شهری در امان بمانند، زیرا بودن در طبیعت، تنفس هوای تازه و مشاهده فضای سبز سرسبز یا دریاهای آبی درخشان، برای سلامت جسمی و روحی هر انسانی بسیار مفید است. طبیعت‌گردی همچنین بازدیدکنندگان را تشویق می‌کند تا به محیط طبیعی علاقه‌مند شوند، به این معنا که تلاش آگاهانه‌تری برای شناخت بیشتر و اقدام موثرتر نسبت به مسائل زیست محیطی انجام دهند. با توجه به اینکه تغییرات آب و هوایی یک موضوع همیشگی و مداوم است، این آگاهی قطعاً می‌تواند اثرات بسیار مثبت و خوبی داشته باشد.

علاوه‌بر این، گردشگری طبیعت به مالکان زمین، جوامع محلی و دولت‌های محلی، دلایل بیشتری برای حفظ و مراقبت از مناطق طبیعی می‌دهد. اگر آن‌ها بدانند که مردم برای بازدید به آنجا خواهند آمد، به نفع آن‌هاست که از این مکان‌ها مراقبت کنند و انگیزه بزرگی برای توسعه گردشگری پایدار خواهند داشت. به این شکل است که بازدید گردشگران می‌تواند غرور و خودباوری جامعه محلی را در سطح غیرقابل تصوری افزایش دهد.

مانند سایر انواع گردشگری، طبیعت‌گردی نیز درآمد ایجاد کرده و این رونق اقتصادی در کل جامعه نفوذ می‌کند. مردمی که برای طبیعت‌گردی اقدام می‌کنند، به مکان‌هایی برای اقامت و غذا برای خوردن نیاز دارند و شاید حتی بخواهند سوغاتی محلی بخرند. همچنین کوهنوردان ممکن است نیاز به خرید چکمه‌های پیاده‌روی جایگزین یا کوله کوهنوردی داشته باشند و کاوشگران خسته نیز همیشه به جایی برای استراحت در شب نیاز دارند. از طریق طبیعت‌گردی، در نواحی اطراف مکان‌های خاص نیز شغل ایجاد می‌شود و به همین سبب تقویت اقتصاد را در پی خواهد داشت.

مزایای طبیعت‌گردی

طبیعت‌گردی هم مانند هر نوع سفر دیگری دارای فواید و مزایای خاصی است که جنبه‌های گوناگونی را شامل می‌شود. در ادامه این بخش، مزایای طبیعت‌گردی را از 3 زاویه مختلف بررسی خواهیم کرد.

• مزایای زیست محیطی

طبیعت‌گردی شکلی از سفر است که ضمن آشنا شدن طبیعت‌گرد با مناطق بکر، بر حفظ ساختار محیط‌های دست‌نخورده طبیعی تاکید دارد. به همین دلیل آثار تخریبی سفر به این مناطق به حداقل می‌رسد. یکی از بنیان‌های طبیعت‌گردی مسئولانه، آگاهانه و مبتنی بر دانش بودن آن است. در راستای همین آگاهی، قابلیت تعریف پروژه‌های علمی-تحقیقاتی برای آن وجود دارد. به‌طور کلی، طبیعت‌گردی با بهره‌گیری از همه‌ی ابزارها، حفظ محیط زیست و حیات وحش را در اولویت خود قرار می‌دهد.

• مزایای اقتصادی

نیازهای طبیعت‌گردان چه قبل از شروع سفر و چه در هنگام سفر، به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم اقتصاد محلی آن ناحیه را تقویت می‌کند. یکی از پیش زمینه‌های این شکوفایی اقتصادی که با طبیعت‌گردی محقق می‌شود، ایجاد اشتغال محلی است. همچنین توجه افراد به یک ناحیه گردشگری، سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خصوصی در زمینه‌های مختلف آن ناحیه را به دنبال خواهد داشت.

• مزایای فرهنگی و اجتماعی

حضور مداوم افراد در هر منطقه‌ای به‌طور ناخودآگاه باعث افزایش آگاهی عمومی و رشد فرهنگی مردم آنجا خواهد شد. همین رشد، سطح زندگی در آن ناحیه را هم بهبود می‌بخشد و توجه بیشتر به حفظ محیط زیست را به دنبال دارد.

لوازم و تجهیزات موردنیاز برای طبیعت‌گردی

یکی از اقدامات اساسی قبل از شروع هر کاری، تهیه مقدمات و لوازم مورد نیاز برای انجام آن است. در طبیعت‌گردی باتوجه به غیرقابل پیش‌بینی بودن بسیاری از اتفاقات، باید با تجهیزات کامل و مطمئن سفر کرد. در زیر، به معرفی بعضی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین وسایلی که باید در عموم سفرهای طبیعت‌گردی به همراه داشته باشید می‌پردازیم.

• چادر

شاید بتوان گفت اساسی‌ترین چیزی که در گردشگری طبیعت اهمیت دارد، محلی است که بتوانید در آن استراحت کنید. به جز در مواردی که شما به استراحتگاه‌ها می‌روید، همراه داشتن یک چادر مناسب ضروری است. در انتخاب چادر، باید تناسب آن با فصلی که می‌خواهید سفر کنید را مدنظر داشته باشید. انواع چادرهای قابل استفاده عبارت‌اند از: چادر بادی، چادر میله‌ای، چادر خودرویی، چادر فوری، Swag و ... .

• کیسه خواب

اگر مقصد سفر شما به مناطق سردسیر است، همراه داشتن کیسه‌خواب یکی از موارد ضروری سفر به حساب می‌آید. کیسه‌خواب‌ها دارای انواع مختلف و با دماهای متفاوتی هستند که هر کدام با شرایط آب‌وهوایی مشخصی سازگاری دارند. به‌طور کلی این محصولات از نظر ساختار طراحی به دو شکل مستطیلی و مومیایی تقسیم می‌شوند. مهم‌ترین نکته در انتخاب این کالا، توجه به دمای کامفورتی است که برای هر کیسه خواب مسافرتی وجود دارد.

• زیرانداز

از دیگر موارد کاربردی در سفرهای طبیعت گردی، زیرانداز مسافرتی است. این کالا می‌تواند انواع مختلفی شامل پنبه‌ای، پلاستیکی، بادی و ... داشته باشد. این کالا هم استراحت شما را لذت بخش‌تر می‌کند و هم شما را از رطوبت احتمالی زمین حفظ می‌نماید.

• برق و روشنایی

یکی از موارد ضروری در سفر و کمپینگ، منبع برق و باتری است. در شرایط عادی برای روشنایی محیط و علی‌الخصوص در شرایط پیش‌بینی نشده، همراه داشتن نورافکن و چراغ قوه دستی یکی از ملزومات است. مخصوصا اگر می‌خواهید شب را در محل کمپ اقامت کنید.

• کمک‌های اولیه

جعبه یا کیف کمک‌های اولیه از موارد بسیار حیاتی در هر جایی است. مخصوصا اگر به گردشگری در دل طبیعت می‌روید و با مراکز درمانی فاصله زیادی دارید، به هیچ وجه همراه داشتن این وسیله مهم و حیاتی را فراموش نکنید.

• لباس مناسب

برای هر فعالیتی، توصیه می‌شود که از لباس مناسب و مخصوص به آن استفاده کنید. اگر به مناطق سردسیر، ارتفاعات و ... می‌روید حتما لباس گرم و مناسب مانند بیس لایر همراه داشته باشید. همچنین قبل از شروع حرکت به سمت مقصد، حتما شرایط جوی آن منطقه را چک نمایید.

• کفش مناسب

اگر سفر شما شامل پیاده‌روی طولانی مدت می‌شود، هرگز پوشیدن کفش مناسب را دست کم نگیرید. یک کفش مناسب علاوه‌بر راحتی، باید در مقابل شرایط مختلف هم مقاوم باشد. همچنین بهتر است برای هر کدام از موارد کوهنوردی، کویرپیمایی، طبیعت‌گردی و پیاده‌روی از کفش مخصوص آن استفاده کنید. علاوه‌بر این، کاور کفش هم یکی از مواردی است که برای رفتن به ساحل بسیار مفید است.

روش‌های جابه‌جایی در سفرهای طبیعت‌گردی

برای شروع یک سفر طبیعت‌گردی، لازم است تا وسیله حمل‌ونقل خود را انتخاب کنید. ممکن است سفر شما صعود به یک قله باشد و بدون هیچ وسیله‌ای به‌صورت پیاده این کار را انجام دهید. یکی از روش‌های دیگر جابجایی استفاده از دوچرخه است. اگر مسیر موردنظر شما تا مقصد به شکلی باشد که بتوانید بدون خطر از دوچرخه استفاده کنید، می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها باشد. راه پرکاربرد و مطمئن دیگری که معمولا در بیشتر موارد قابل استفاده است، جابه‌جایی با ماشین شخصی است. سفر با خودرو شخصی به شما امکان می‌دهد تجهیزات کامل‌تری با خود به همراه برده و تجربه بهتری داشته باشید. همچنین تورهای گردشگری هم یکی دیگر از راه‌های طبیعت‌گردی است که می‌توانید استفاده کنید.

انواع طبیعت‌گردی

طبیعت‌گردی دارای سبک‌ها و شکل‌های مختلفی است. بسیاری از لوازم و تجهیزات وجود دارند که برای هر شکلی از گردشگری طبیعت ضروری و کاربردی هستند. اما با این حال، باید باتوجه به نوع سفری که قصد انجام آن را دارید، وسایل خاصی را هم همراه داشته باشید. به همین جهت انواع طبیعت‌گردی، دارای اهمیت است و باید با آن آشنا بود. در ادامه مطلب و در همین بخش، طبیعت‌گردی اقلیمی، ساحلی، کوهستانی و برفی، جنگلی، کویر و بیابانی و چشمه‌ها و منابع آب گرم را به‌طور مختصر و مفید توضیح می‌دهیم.

طبیعت‌گردی اقلیمی (Clima Tourism)

این نوع طبیعت‌گردی در حقیقت به بازدید از مناطق با اقلیم متفاوت از منطقه سکونت شخص و آشنایی با خصوصیات طبیعی آن مربوط می‌شود. به طور مثال، رفتن به مناطق کوهستانی و کوهپایه در تابستان یا بازدید از مناطق کویری در زمستان می‌تواند در این دسته قرار بگیرد.

طبیعت‌گردی ساحلی (Beach Tourism)

شما می‌توانید از یک ساحل دیدن کنید و به سادگی ... هیچ کار دیگری انجام ندهید! این هنوز هم نمونه‌ای از طبیعت‌گردی است. زیرا سواحل یکی از اشکال محیط‌های طبیعی هستند. اما اغلب در این نوع طبیعت‌گردی، افراد به قصد انجام ورزش‌ها و تفریحات آبی مثل شنا، قایق‌سواری، اسکی روی آب و ... به آن مناطق می‌روند و از مناظر طبیعی هم لذت می‌برند.

طبیعت‌گردی کوهستانی و برفی (Mountain Tourism)

طبیعت‌گردی کوهستان معمولا توسط افراد نیمه حرفه‌ای یا حرفه‌ای انجام می‌شود و مناسب افراد مبتدی نیست. البته انجام این نوع سفر، به‌صورت گروهی برای تمام افراد مناسب است. این نوع گردشگری همان‌طور که از اسم آن مشخص است مربوط به مناطق کوهستانی با ویژگی‌های طبیعی شامل کوه و تپه می‌شود. ورزشکاران زیادی این نوع طبیعت‌گردی را در طول سال انجام می‌دهند و به تفریحاتی مانند اسکی، صخره‌نوردی و ... می‌پردازند.

طبیعت‌گردی جنگلی (Jungle Tourism)

جنگل‌ها یکی از مناطق بسیار جذاب برای افراد ماجراجو هستند. طبیعت‌گردی جنگلی، سفر به مناطقی است که پوشش گیاهی مشخص و جانوران شاخص خود را دارد. معمولا برای طرفداران کمپینگ، جنگل یکی از نقاط مورد علاقه برای گشت‌وگذار و لذت بردن است.

طبیعت‌گردی کویر و بیابانی (Desert Tourism)

تورهای کویرگردی و گردشگری بیایان، در سال‌های اخیر بسیار رونق پیدا کرده‌اند و تقریبا همه‌ی علاقه‌مندان به طبیعت حضور در این مناطق را تجربه کرده‌اند. کویرگردی حرفه‌ای و رفتن به نواحی بکر بیابان، معمولا نیاز به خودروی آفرودی دارد و باید به همراه تیم‌های حرفه‌ای انجام شود.

انواع طبیعت‌گردان

طبیعت‌گردها شامل افراد مبتدی که صرفا علاقه‌مند به طبیعت هستند تا افراد حرفه‌ای که زمان قابل توجهی از طول زندگی خود را در دل طبیعت می‌گذرانند، می‌شوند. لذت از طبیعت، کسب تجربیات منحصربه‌فرد، گذراندن اوقات خوش، مراقبت از محیط زیست و ... از دلایل فعالیت طبیعت‌گردی به شمار می‌روند. در یک دسته‌بندی کلی، طبیعت‌گردان به سه شاخه آزاد، سازمان یافته و علمی تقسیم می‌شوند. اهداف هر یک از این دسته‌ها ضمن نقاط مشترک، دارای تفاوت‌های اساسی است.

محبوب‌ترین مقاصد طبیعت‌گردی

نقاط طبیعی و دیدنی در هر نقطه‌ای از جهان می‌تواند مقصد جذابی برای یک سفر طبیعت‌گردی باشد. معمولا هر کشوری باتوجه به مختصات جغرافیایی خود، دارای مناطق خاصی است که ارزش دیدن دارد. همچنین بعضی از جاذبه‌های دیدنی به دلیل حضور بیشتر افراد در آن‌جا دارای امکانات رفاهی محدودی هم هستند که برای بسیاری از افراد مناسب‌تر است. در مقابل افراد حرفه‌ای‌تر که به دنبال تجربه طبیعت‌گردی واقعی‌تر هستند، معمولا مناطق بکر و دست نخورده را ترجیح می‌دهند.

جاذبه‌های دیدنی ایران

ایران ما به دلیل چهارفصل بودن و وسعت نسبتا زیادی که دارد، از مناطق دیدنی منحصربه‌فردی برخوردار است. جاذبه‌های کویری، کوهستانی، جنگلی جذابی در کشور ایران وجود دارند که علاوه‌بر هم‌میهنان، می‌تواند برای گردشگران خارجی هم بسیار شگفت‌انگیز باشد. بعضی از این مقاصد گردشگری عبارت‌اند از: کوه دماوند، بندر ترکمن، باداب سورت، کویر مرنجاب، جنگل‌های ماسال، آبشار لاتون و آبشار آسیاب خرابه.

جاذبه‌های دیدنی جهان

طبیعت‌گردان حرفه‌ای معمولا پا را از طبیعت کشور خود فراتر گذاشته و به دیدن مناطق موجود در سرتاسر جهان می‌پردازند. جاذبه‌های بسیار زیادی در اقصی نقاط دنیا وجود دارند که هر کدام می‌توانند تجربه متفاوتی از طبیعت‌گردی را برای افراد به ارمغان آورند. از جمله این موارد می‌توان به پارک ملی گونونگ مولو در مالزی، جزایر گالاپاگوس در اکوادر، جنگل ابر مونته ورده در کاستاریکا و ... اشاره کرد.

اصول طبیعت‌گردی مسئولانه

در طبیعت‌گردی برای اینکه هم بهترین تجربه را داشته باشید و هم به طبیعت و پوشش گیاهی و جانوری آسیبی وارد نکنید، لازم است تا نکاتی را در نظر داشته باشید. به‌طور کلی هدف از مطرح کردن این موارد، کمک به حفظ مناطق طبیعی موجود و جلوگیری از صدمه به آن‌هاست. در ادامه بعضی از این اصول مهم را ذکر می‌کنیم.

• همیشه قبل از اقدام، برنامه داشته باشید و در مورد مقصد خود، تحقیق کنید تا با موارد پیش‌بینی نشده مواجه نشوید.
• تا جای ممکن چادر مسافرتی خود را روی سطوح صاف و ایمن بر پا کنید.
• زباله‌های خود را جمع کرده و چیزی از خود در طبیعت به جا نگذارید.
• به طبیعت آسیب وارد نکرده و چیزی از آن برندارید.
• مراقب موجودات و حیات‌وحش منطقه باشید و به آن‌ها آسیبی وارد نکنید.
• بجز در موارد ضروری و آن‌هم با هیزم مخصوص، از روشن کردن آتش در طبیعت خودداری نمایید.

کلام پایانی

طبیعت‌گردی و بازدید از مناطق طبیعی، یکی از لذت‌بخش‌ترین فعالیت‌هایی است که تجربه آن به افراد مختلف پیشنهاد می‌شود. ما در این مقاله سعی کردیم ضمن معرفی بیشتر و علمی‌تر مفهوم طبیعت‌گردی، شما را با انواع و جنبه‌های مختلف آن آشنا کنیم. همچنین مقالات بیشتری در زمینه طبیعت‌گردی ازجمله «نکات کمپینگ در هوای بارانی»، «نکات کمپینگ تابستانه» و «راهنمای کمپینگ مبتدیان» در مجله آفرودبازار موجود است که می‌توانید از مطالب آن استفاده نمایید. در ضمن برای خرید انواع محصولات مربوط به گردشگری و طبیعت‌گردی، فروشگاه آفرودبازار با بهترین کیفیت و خدمات، در خدمت شما همراهان گرامی است.